Ngày 6/1, Thủ tướng Canada Justin Trudeau tuyên bố từ chức, sau những tuần khủng hoảng chính trị gia tăng. The Economist bình luận rằng ông đã “bỏ lại một đảng suy yếu và một Canada bị chia rẽ,” khi những người ủng hộ Đảng Tự do của ông tức giận vì lạm phát, giá thuê nhà, và lượng người di cư gia tăng trong thời chính quyền của ông, mặc dù kể từ khi nhậm chức năm 2015 đến nay, Đảng Tự do đã liên tiếp thắng 3 cuộc bầu cử.
“Đất nước này xứng đáng có sự lựa chọn thích đáng hơn trong cuộc bầu cử tới,” ông Trudeau nói. “Nay đã rõ rằng nếu tôi phải đấu tranh nội bộ, thì tôi không thể là lựa chọn tốt nhất trong cuộc bầu cử ấy.”
Việc ông từ chức là sự kiện nằm trong dự đoán, khi những tuần qua nội bộ Đảng Tự do khủng hoảng, và ông Trudeau trở thành phần tử cô lập và phân cực, the Economist bình luận.
Cũng theo Economist, tên ông Trudeau vậy là được thêm vào danh sách đang mở rộng gồm các lãnh đạo của phe cấp tiến trên thế giới nay thất bại, khi họ không thể giải tỏa được những lo lắng từ những người ủng hộ họ, mà những người mà hiện đang trong xu thế chuyển sang ủng hộ phe dân túy.
Tổng thống Đắc cử Mỹ Donald Trump, người đại biểu cho phe dân túy toàn cầu đang lên, từng chế giễu ông Trudeau là “thống đốc” của “tiểu bang lớn Canada” của Mỹ, và hối thúc Canada trở thành tiểu bang mới của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Theo Economist thì người đứng đầu đảng đối lập, Đảng Bảo thủ, Pierre Poilievre, hiện đang theo dõi xem Đảng Tự do sẽ chọn ai kế nhiệm, và có kỳ vọng rất lớn sẽ chiến thắng áp đảo Đảng Tự do trong lần bầu cử tới. Nhưng bất kể là ai kế nhiệm, thì không loại trừ khả năng đều sẽ phải đối mặt với áp lực từ phía chính quyền mới của Mỹ, khi ông Trump đe dọa áp dụng thuế cao cho các hàng hóa từ Canada, lên tới 25%.
Khi ông Trudeau lên nắm quyền 2015, như Economist chỉ ra, Đảng Tự do nhanh chóng đạt được ủng hộ rất cao vào năm 2015–2017. Nhưng mà, tiếp sau đó đảng này càng ngày càng mất vị thế ở Canada, và đến hiện nay, số người ủng hộ Đảng Tự do chỉ còn 16% dân Canada, so với Đảng Bảo thủ 45%, theo một thăm dò vào tháng trước của Angus Reid Institute.
Đợt bầu cử 2019 và 2021, tuy Đảng Tự do liên tục thắng, nhưng mà có thể thấy sự mất ủng hộ của các nhóm cộng đồng thiểu số ở Canada. Chính sách đối phó đại dịch Covid-19 cũng ảnh hưởng tới uy tín của đảng.
Trong 9 tháng đầu năm 2024, Đảng Bảo thủ đã vận động được 29 triệu tiền Canada (khoảng 20 triệu USD), gấp 3 lần Đảng Tự do. Điều đó cho thấy sự chuyển đổi xu thế của những người ủng hộ.
Trong thế giới phương Tây, phe toàn cầu hóa (globalist) được xúc tiến bởi các đảng cấp tiến, đã trong xu thế chung là nhượng bộ cho phe dân túy (populist), thường được ủng hộ bởi các đảng bảo thủ hơn. Tuy Donald Trump thất bại trước Joe Biden vào lần bầu cử 2020, nhưng mà, nhiệm kỳ này của ông Biden đã cho thấy những thất bại cả về đối nội và đối ngoại của chính sách toàn cầu hóa, cổ xúy chủ nghĩa tự do dân chủ của phương Tây.
Đối với Canada, Economist cho rằng sự ra đi của ông Trudeau cũng là theo xu thế này, “một thập kỷ theo chủ nghĩa tự do cấp tiến đã kết thúc bằng một giấc mộng tan vỡ.”
Theo Economist, ông Trudeau thoái vị vào thời điểm này cũng tạo ra một khó khăn nữa cho Đảng Tự do, đó là người kế nhiệm ông, với cương vị dẫn đầu đảng và chức vụ thủ tướng, có lẽ chỉ còn vài tuần là sẽ phải đối mặt với các cử tri khó tính Canada. Mặc dù lịch bầu cử sẽ là vào tháng 10 tới, tuy nhiên, theo Economist, các đảng đối lập trong Quốc hộ đã thể hiện ý đồ muốn phế truất sớm Đảng Tự do.
Nhật Tân